“Alleen samen kunnen we de zorg verduurzamen”

De zorg moet duurzamer, en als we daar werk van maken heeft dat impact: de sector is goed voor 7% van de nationale CO2-uitstoot, 13% van de gebruikte grondstoffen en 4% van het afval. Ruim 150 partijen hebben inmiddels de Green Deal voor Duurzame Zorg ondertekend – waaronder Siemens Healthineers Nederland. Algemeen Directeur Paul Riswick geeft antwoord op de vraag: hoe kan Siemens Healthineers bijdragen aan verduurzaming bij zorgaanbieders – en wat doet de onderneming zélf om duurzamer te werken?

Om met die laatste vraag te beginnen: Siemens Healthineers heeft zich ten doel gesteld om in 2030 de eigen CO2-uitstoot met 90% te hebben teruggebracht, en ligt volgens het meest recente duurzaamheidsrapport op koers om dat te halen: de emissies lagen afgelopen jaar 27% lager dan in peiljaar 2019. Dit dankzij onder meer een grootschalige switch naar hernieuwbare energie, energieneutraliteit op steeds meer sites, het gebruik van ‘low-carbon’ materialen in fabrieken en verduurzaming van het wagenpark.

“Dat laatste doen we ook in Nederland, want mobiliteit is verantwoordelijk voor het overgrote deel van onze uitstoot hier”, zegt Riswick. “We zijn bezig onze vloot volledig te elektrificeren: er worden alleen nog elektrische auto’s besteld en uiterlijk in 2030 hebben we geen fossiele auto meer op de weg.”

Allemaal mooi, maar Riswick benadrukt dat verduurzamen weinig zin heeft als je niet structureel voorbij je eigen uitstoot kijkt. “Natuurlijk begint verduurzaming bij jezelf, maar verreweg de grootste impact kunnen we hebben door als keten te verduurzamen. Met onze leveranciers, waar ongeveer de helft van onze indirecte emissies zit. Maar zeker ook met onze klanten. Meer dan een kwart van onze indirecte uitstoot is afkomstig van het gebruik van onze producten en systemen. In een gemiddeld ziekenhuis is 7,5% van het energieverbruik afkomstig van de afdeling radiologie. Het zou gek zijn als we daar geen verantwoordelijkheid voor nemen.”

In de duurzaamheidsstrategie van Siemens Healthineers speelt de ketenbenadering dan ook een belangrijke rol. Riswick: “Het wordt – ook voor ziekenhuizen – steeds belangrijker om inzichtelijk te kunnen maken wat je ‘indirecte’ emissies zijn. Wij verzamelen al ruim dertig jaar data over álle stappen in de levenscyclus van onze systemen, en dat is ook voor klanten waardevol. Van elk systeem hebben we een uitgebreid rapport beschikbaar dat de complete milieu-voetafdruk over de hele levenscyclus – van grondstoffen tot recycling – beschrijft.”

Weten is één ding, het gaat er natuurlijk om die voetafdruk steeds kleiner te maken. In 2030 wil het bedrijf de zogenoemde Scope 3-emissies (bij met name leveranciers, transporteurs én klanten) met 28% hebben teruggedrongen, en afgelopen jaar zette het met 7% al een belangrijke stap. Riswick: “Ik ga dus heel graag in gesprek met ziekenhuizen over hoe we samen onze voetafdruk kunnen verkleinen.”

Dat kan enerzijds door gebruik te maken van heel concrete (technologische) verbeteringen en duurzame innovaties (zie kader onderin). Maar de scope van die gesprekken hoeft niet beperkt te blijven tot medische technologie. “We kunnen via het Siemens-netwerk ook helpen om het ziekenhuisbrede energieverbruik te monitoren en terug te dringen. En meer in het algemeen is het denk ik zinvol om samen slimme oplossingen te bedenken voor de financierbaarheid van allerlei verduurzamingsinitiatieven.”

In de praktijk wringt vaak de schoen, weet Riswick. “Duurzaamheid staat overal scherp op het netvlies, anders krijg je ook niet zoveel ondertekenaars van de Green Deal bij elkaar. Maar het financieren van initiatieven is vaak lastig. De zorg is nu niet bepaald een sector waar het geld voor het oprapen ligt.”

Dat kan betekenen dat zelfs op het eerste gezicht bescheiden initiatieven niet van de grond komen. “Een voorbeeld: in ziekenhuizen wordt de nodige contrastvloeistof gebruikt bij scans, die via de urine van patiënten in het afvalwater terechtkomt. Er is geëxperimenteerd met plaszakken: een simpele oplossing, maar voor een gemiddeld ziekenhuis kan de rekening daarvan toch al gauw oplopen richting een ton per jaar en dat kan een serieuze drempel zijn.  Dan vraag ik me af of we met meerdere partners uit de keten – misschien zelfs met waterzuiveringsbedrijven – een model kunnen bedenken waarbij dat zowel betaalbaar als makkelijk uit te voeren wordt.” 

Daarnaast is het belangrijk om de businesscase voor verduurzamingsideeën te verbreden. “Verduurzaming gaat in de zorg niet alleen over uitstoot en materiaalgebruik, maar ook over toegang tot de zorg, verbeterde gezondheid van mensen. Dat is in de Green Deal Duurzame Zorg een prominente pijler, en in onze eigen duurzaamheidsstrategie ook.”

En het mooie is dat vergroening en verbetering van de zorg vaak hand in hand gaan. “Op dit moment lopen de wachtlijsten voor CT- en MRI-scans bijvoorbeeld sterk op, met name vanwege personeelstekorten. Maar we hebben versnellingstechnieken klaarliggen waarmee je de onderzoeksduur met 40% kunt verkorten. Dat betekent dat je in dezelfde tijd, met de beschikbare mensen - én met hetzelfde energieverbruik - méér patiënten kunt helpen en tegen lagere kosten per onderzoek. Dat is verduurzamen met impact.”