Met de opening van een gloednieuw ziekenhuis in Scheemda wil het Ommelander Ziekenhuis Groningen ‘goede basiszorg veiligstellen’ in het Noordoosten van Groningen. Binnen die missie speelt borstkankerzorg een prominente rol en twee nieuwe mammografiesystemen tillen deze tak van zorg naar een hoger niveau.
Met nog geen 2.500 inwoners is Scheemda een bescheiden dorp, maar wel met een centrale ligging. Dat maakte het tot een uitstekende thuisbasis van een nieuw streekziekenhuis, dat deze zomer werd geopend. Het vervangt twee oudere, kleinere ziekenhuizen in Delfzijl en Winschoten en bedient zo’n 120.000 inwoners van (Noord-)Oost Groningen, die anders voor basiszorg aanmerkelijk verder zouden moeten reizen. Het nieuwe ziekenhuis oogt fris, open en modern. Dat geldt voor het gebouw, indeling en aankleding, én voor de gebruikte technologie. Zo vernieuwde Siemens Healthineers vrijwel alle medisch beeldvormende apparatuur.
Focus op borstkanker
Ook op de nieuwe mammapoli geeft het Ommelander Ziekenhuis daarmee de zorgkwaliteit een forse impuls. Borstkankerzorg is een van de speerpunten van het Ommelander Ziekenhuis, dat dit jaar opnieuw het roze lintje voor patiëntgerichte zorg ontving van de Borstkankervereniging Nederland. Ommelander Ziekenhuis Groningen werkt onder meer nauw samen met het UMCG in Groningen. Als bij iemand borstkanker wordt geconstateerd, overleggen álle betrokken specialisten uit beide ziekenhuizen (chirurgen, genetici, radiologen, oncologen, radiotherapeuten) wekelijks met elkaar over wat er moet gebeuren, zonder allerlei extra consulten.
Binnen 24 uur
Maar de eerste stap is natuurlijk diagnose, en die verloopt in het Ommelander Ziekenhuis uitzonderlijk snel. “Vrouwen kunnen binnen 24 uur bij ons terecht voor onderzoek en krijgen vervolgens binnen 24 uur een uitslag”, zegt radioloog Jamila Zeinstra. Ze geeft een rondleiding door de nieuwe mammapoli, die helemaal op deze belofte is ingericht. In twee diagnosestraten, aan weerszijden van een wachtkamer, kunnen artsen in één moeite door en onafhankelijk van elkaar een mammografie uitvoeren, eventueel aanvullend echo-onderzoek doen én zo nodig een biopsie uitvoeren.
Sneller duidelijkheid
Die snelheid is prettig voor de patiënt, die zo minder lang in onzekerheid hoeft te verkeren. Tenminste, als de beelden uitsluitsel geven, en juist dat is bij borstonderzoek geen automatisme. Een conventionele mammografie levert vier foto’s op, maar zelfs voor de meest ervaren arts zijn die soms lastig te interpreteren. “Afwijkingen zijn niet altijd zichtbaar, bijvoorbeeld doordat met name klierweefsel eroverheen geprojecteerd wordt, of omdat er sprake is van littekenweefsel van een eerdere operatie.”
Vroeger was in zo’n geval een aanvullend onderzoek nodig: een MRI of een tweede mammografie na verloop van tijd. Allebei vervelend voor de patiënt, die op dat moment niet direct uitsluitsel krijgt. Met de ingebruikname van twee nieuwe mammografiesystemen in het Ommelander Ziekenhuis kan dit in veel gevallen voorkomen worden. “De nieuwe systemen zijn uitgerust met tomografietechniek”, zegt Zeinstra. “Dat wil zeggen dat er per millimeter een dwarsdoorsnede van de borst wordt gemaakt. We kunnen ter plekke door al die beelden scrollen, waarmee je in één klap veel meer duidelijkheid krijgt. Van overprojectie heb je geen last meer.” De kans op onjuiste diagnose wordt daarmee een stuk kleiner.
Nauwkeurige biopsie
Bij deze eerste stap in het onderzoek kan de radioloog microcalcificaties tegenkomen, kleine verkalkingen die kunnen wijzen op (beginnende) borstkanker. In dat geval volgt nog tijdens hetzelfde onderzoek een biopsie, waarbij een stukje weefsel wordt weggenomen voor analyse in het laboratorium. Ook daarbij kan tomografie worden ingezet en dat is geen overbodige luxe, zegt Zeinstra. “Anders zie je op het eerste beeld misschien wel dat er iets aan de hand kan zijn, maar kun je die plek tijdens de biopsie niet meer vinden.”
Meer patiëntcomfort
Niet alleen de kwaliteit van het onderzoek is toegenomen, de nieuwe opstelling verhoogt ook het patiëntcomfort. Speciale verlichting (mood lighting) en de hele inrichting van de ruimte is gericht op een ontspannen, vriendelijke sfeer. Een speciaal ontworpen stoel zorgt ervoor dat de patiënt in een comfortabele houding kan zitten of liggen, die tegelijkertijd optimaal is voor het onderzoek. De manier waarop het mammografiesysteem is ontworpen, maakt het ook mogelijk om na een biopsie direct een foto van het weggehaalde materiaal te maken, op hetzelfde mammografiesysteem. Daarmee controleren we dan de verkalking in het biopt, om zeker te weten dat we het juiste weefsel hebben weggehaald”, zegt Zeinstra. “Vroeger konden we die foto pas maken nadat de borst van de patiënt uit de compressie was genomen.
Als dan bleek dat we toch extra materiaal nodig hadden, moest daar een nieuw onderzoek voor worden ingepland, vaak niet op dezelfde dag. Nu kunnen we de controlefoto maken terwijl de borst van de patiënt nog in de compressie zit, en kunnen we zo nodig gelijk verder gaan met de procedure.”
Vroeger konden we die foto pas maken nadat de borst van de patiënt uit de compressie was genomen. Als dan bleek dat we toch extra materiaal nodig hadden, moest daar een nieuw onderzoek voor worden ingepland, vaak niet op dezelfde dag.
Geen onnodige compressie
Uiteraard blijft borstkankeronderzoek vervelend, met name vanwege het comprimeren van de borst. “Aan die compressie ontkomen we voorlopig niet, maar in deze systemen zitten wel gepersonaliseerde protocollen”, aldus Zeinstra. “Dat wil zeggen dat het systeem niet standaard iedereen dezelfde druk geeft: het houdt zelf in de gaten of verdere compressie wel zinvol is voor een optimale foto. Je kunt er dus van op aan dat er niet verder wordt gedrukt dan strikt noodzakelijk.”
In de toekomst zou het overigens heel goed kunnen dat compressie in de mammografie flink verder kan worden teruggebracht. “De informatie uit de tomografie kun je namelijk achteraf verwerken tot een gereconstrueerd 2D-beeld van de borst. Daarop zie je dan méér dan op een conventioneel mammogram, terwijl er wellicht veel minder compressie voor nodig is. Op dit moment is het standaardprotocol een combi-opname, dus een standaard mammografie met aansluitend een opname met tomosynthesetechniek. Maar ik voorzie dat we op korte termijn aan de gereconstrueerde 2D-tomobeelden en millimeterdoorsneden voldoende zullen hebben.”
Meerwaarde voor patiënten
Tomografie heeft alles bij elkaar heel veel meerwaarde voor het borstkankeronderzoek, vat Zeinstra samen. “Uit de vakliteratuur en onderzoeken blijkt dat de kans op een goede diagnose een stuk hoger wordt”, zegt Zeinstra. “En ook van collega-artsen die al met deze techniek werken, hoor ik heel positieve ervaringen. We hebben vooraf ook vaak meegekeken, bijvoorbeeld bij collega’s in het UMCG, en ik kan niet wachten om deze techniek hier in het Ommelander Ziekenhuis standaard in te zetten. Het is een prachtige manier om vrouwen in deze regio dichtbij huis zorg van heel hoge kwaliteit te kunnen bieden.”