KariyerYatırımcı ilişkileriHakkımızda
Login
  1. Siemens Healthineers Türkiye
  2. Laboratuvar Diagnostiği
  3. Hastalıklara Göre Test Menüleri
  4. Kemik Metabolizması
  5. Vitamin D

D Vitamini

D vitamini, kalsiyumun bağırsaktan emiliminde ve kalsiyumun düzenlenmesinde rol oynayan, yağda çözünen bir hormondur. Güçlü, sağlıklı kemiklerin oluşumunda ve korunmasında önemli bir rol oynamaktadır. D vitamini eksikliği uzun zamandır çocuklarda raşitizm ve yetişkinlerde osteomalazi ile ilişkilendirilmektedir ve uzun süreli kalsiyum ve D vitamini yetersizliği osteoporoza yol açmaktadır. Bununla birlikte, son yıllarda D vitamini seviyeleri genel sağlık durumunun bir göstergesi olarak bilinmeye başlamıştır ve yetersiz D vitamini seviyelerini kanser, kardiyovasküler, diyabet ve otoimmün hastalıklar gibi çeşitli hastalık durumlarıyla ilişkilendiren çok sayıda yayın bulunmaktadır.1

D Vitamini Eksikliği

Dünya genelinde tahminen 1 milyar insanın kanında yetersiz düzeyde D vitamini bulunmaktadır ve eksiklikler tüm etnik kökenlerde ve yaş gruplarında görülebilmektedir.2 Cilt kanseri riski nedeniyle insanların güneşe maruz kalma süreleri kısıtlandıkça D vitamini eksikliği oranları da artmıştır. Ekvator yakınlarında yaşayan ve güneşten korunmadan güneş ışığına maruz kalan kişilerde D vitamini seviyesi yüksektir; ancak cildin güneşe maruz kalmasının sınırlı olduğu ve UV ışınlarının cilde zarar vermesini önlemek için güneşten korunmanın teşvik edildiği bölgelerde D vitamini eksikliği görülmektedir.

D Vitamini Eksikliği Açısından Yüksek Risk Altındaki Gruplar3

D vitamini eksikliği riski daha yüksek olan çeşitli gruplar arasında şunlar bulunmaktadır:

  • Anne Sütüyle Beslenen Bebekler: Yeterlilik annenin D vitamini yeterlilik düzeyine bağlıdır. Anne sütü tipik olarak yaklaşık 25 IU/L D vitamini içerir.
  • Yaşlı Yetişkinler: İnsanlar yaşlandıkça, cilt D vitaminini etkili bir şekilde sentezleyemez ve böbrek fonksiyonlarının azalması D vitaminini dönüştürme yeteneğini etkiler.
  • Koyu Tenli İnsanlar: Koyu tendeki melanin, güneş ışığına maruz kalındığında D vitamini üretme kabiliyetini azaltır.
  • Sınırlı Güneşe Maruz Kalma: Mevcut iki D vitamini kaynağından birini ortadan kaldırır.
  • Obezite: D vitamini yağda çözünür, bu sebeple vücutta serbestçe dolaşamaz.
  • Diğer: Gastrik bypass hastalarında D vitamini emilimi için daha az ince bağırsak mevcuttur.

D Vitamini Yeterlilik Düzeyleri

Çoğu uzman4,5,6 D vitamini yeterliliğinin 30 ng/mL'nin (75 nmol/L) üzerinde, yetersiz seviyenin 20 ila 30 ng/mL (50 ila 75 nmol/L) aralığında ve eksik seviyenin 20 ng/mL'nin (50 nmol/L) altındaki herhangi bir değer olduğu konusunda hemfikirdir.

Total Vitamin D Measurement

D Vitamini Takviyesi3

Oral D vitamini takviyesinin, D vitamini seviyelerini yükseltmede çok etkili olduğu kanıtlanmıştır.

Oral Vitamin D supplementation

D Vitamini Türleri

types of vitamin D

D Vitamini Türleri ve D Vitaminin Metabolize Edilme Şekli

İki ana D3 vitamini türü bulunmaktadır:

  • D2 Vitamini (ergokalsiferol) - bitkiler tarafından sentezlenir ve insan vücudu tarafından üretilmez
  • D3 Vitamini (kolekalsiferol) - güneş ışığı çıplak ciltle temas ettiğinde ciltte büyük miktarlarda üretilir. Ayrıca hayvansal kaynaklardan da alınabilir

types of vitamin D

Vücudun cilt yoluyla D vitamini sentezleme kabiliyetini etkileyen faktörler coğrafi enlem, yılın zamanı, günün saati, bulut ve/veya dumanlı sis varlığı, ciltteki melanin içeriği ve güneş kremi uygulanıp uygulanmadığıdır.

Takviyelerde ve güçlendirilmiş gıdalardaki D vitamini, D2 veya D3 olabilir. Bu iki form geleneksel olarak raşitizmi tedavi etme kabiliyetlerine göre eşdeğer olarak kabul edilmiştir, ancak kanıtlar D3 vitamininin serum konsantrasyonlarını korumada yaklaşık üç kat daha etkili olduğunu göstermektedir, çünkü bağlayıcı protein D3 vitaminine D2 vitamininden daha yüksek bir afiniteye sahiptir. Bu, D3 vitamininin dolaşım sisteminde daha uzun süre kalmasını ve konsantrasyonun yeterli seviyelere daha hızlı bir şekilde yükselmesini sağlar. Kuzey Amerika'da reçeteyle satılan başlıca D vitamini preparatları D2 vitamini formundayken reçetesiz satılan vitamin / multivitamin preparatlarında daha çok D3 vitamini kullanılmaktadır. İster korunmasız deriden emilsin, ister yutulup bağırsaklardan emilsin, D vitamini bağlayıcı proteine (hem albümin hem de D vitamini bağlayıcı protein) bağlanır ve kan dolaşımı yoluyla karaciğere taşınır.

Buradan itibaren iki hidroksilasyon süreci başlar. Karaciğerden başlayarak 25(OH)D vitaminine (kalsidiol) dönüşür. Bu, D vitamininin dolaşımdaki birincil formudur ve serumda en sık ölçülen formudur. Daha sonra böbreklerde D vitamininin biyolojik olarak aktif formu olan 1,25 dihidroksi-D vitaminine (kalsitriol) dönüştürülür.

Vitamin D

1,25 dihidroksi-vitamin D, mineral homeostazında rol oynayan birincil steroid hormondur. Serum kalsiyumu 8,8 mg/dL'nin altına düştüğünde, paratiroid hormonunun (PTH) salgılanmasında orantılı bir artışa neden olur. PTH, 25(OH)vitamin D-1α-hidroksilaz üretimini artırarak 1,25 dihidroksi-vitamin D üretimini artırmak için böbreklere sinyal gönderir. Daha sonra, 1,25 dihidroksi-D vitaminindeki artış, kemik yeniden şekillenmesini stimüle etmek için, bağırsaklardaki artan kalsiyum emilimini stimüle eder. Fosfor ve kemik genleri seviyeleri normal kemik yeniden şekillenme durumuna işaret ettiğinde böbrek, 1,25 dihidroksi-vitamin D üretimini normal seviyeye düşürür.

Toplam D Vitamininin Ölçümü

measuring total vitamin d

Toplam D Vitamininin Ölçümü

D vitamini seviyeleri ayrı ayrı veya toplam değer olarak ölçülebilmektedir, fakat tüm bağışıklık deneyleri D2 ve D3 vitaminine karşı aynı reaktiviteye sahip değildir. Bazı bağışıklık deneyleri sadece bir tür D vitamini tespit ederken, bazıları da tüm miktarı tam olarak tespit edemeyebilir. Hangi tahlili kullanırsanız kullanın, en önemli D vitamini ölçüm değeri, kandaki toplam 25-hidroksi-D vitamini (hem D2 hem de D3) miktarını ortaya koyan nihai toplam değerdir. Bu, hastaların seviyelerine ve reçetesiz veya reçeteli takviye alıp almadıklarına bakılmaksızın en doğru sonucu almalarını sağlar.

Yeterliliğin Belirlenmesinde Toplam D Vitamininin Ölçümü

Yeterlilik için D vitamini aralığının hemen içinde olan gerçek bir konsantrasyon durumunda, tahlil D2'yi tespit etmezse, sonucun yetersiz aralıkta rapor edilmesi muhtemeldir.

Bu durum, tahlilin mevcut D2'nin sadece bir kısmını tespit etmesi hâlinde de meydana gelebilir.

Hastanın D vitamini seviyesinin doğru bir şekilde okunması için hem D2 hem de D3 vitaminini eşit olarak tespit eden bir tahlil kullanılmalıdır.

Toksisitenin Belirlenmesinde Toplam D Vitamininin Ölçümü

Yüksek doz D vitamini ile malabsorpsiyon tedavisi gören bir hasta söz konusu olduğunda, D2 ve D3 için farklı reaktivite de hasta durumunun yanlış tanımlanmasına neden olabilir.

Takviye D2 ise bu hastalarda en yüksek D vitamini konsantrasyonu olması muhtemeldir.

Sonuç olarak D2'nin tespit edilmemesi veya kısmen tespit edilmesi, toplam D vitamini konsantrasyonunun eksik bildirilmesine neden olabilir.

Bu durum, toksik seviyelerdeki bir hastanın kaybedilmesine neden olabilir.

1
Dietary Supplemental Fact Sheet: Vitamin D. Office of Dietary Supplements. National Institutes of Health. Updated 11/13/2009. Accessed 08/17/2010.
2
https://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/vitamin-d/
3
Bringhurst FR, et.al., “Bone and Mineral Metabolism in Health and Disease”; Chapter 23 of “Harrison’s Endocrinology”, J. Larry Jameson, editor, McGraw-Hill Medical Publishing Division, copyright 2006.
4
Bischoff-Ferrari HA, et al. Estimation of optimal serum concentrations of 25-hydroxyvitamin D for multiple health outcomes. Am J Clin Nutr 2006;84:18-28.
5
Malabanan A, et al. Redefining vitamin D insufficiency. Lancet 1998;351:805-6.
6
Souberbielle JC et al. Vitamin D and musculoskeletal health, cadiovascular disease, autoimmunity and cancer: Recommendations for clinical practice. Autoimmunity Reviews 9 (2010) 709-715.